Το ίχνος νερού !


Φύλαγε το νερό σου, να έχεις το μισό

Είναι εύκολο να θυμηθούμε να κλείσουμε μια βρύση. Έχετε όμως αναλογιστεί ποτέ τον όγκο του νερού που χρειάζεται για την παρασκευή του φαγητού που τρώτε, για τα ρούχα που φοράτε ή το αυτοκίνητο που οδηγείτε; Η μεγαλύτερη ποσότητα νερού που χρησιμοποιείτε βρίσκεται σε αυτό το εικονικό ίχνος, και με την κλιματική αλλαγή να απειλεί έναν από τους πιο πολύτιμους, αλλά πεπερασμένους, πόρους μας, ήρθε η ώρα να αναλάβουμε δράση για να σταματήσουμε τη διαρροή.
Οι επιστήμονες διαθέτουν όλο και περισσότερες αποδείξεις για τη σχέση ανάμεσα στις κλιματικές αλλαγές και την πίεση στην παροχή νερού. Η σχέση είναι διττή: η υπερθέρμανση του πλανήτη αναστατώνει τη συχνότητα των βροχοπτώσεων, φέρνοντας καταιγίδες και ξηρασίες και αυξάνοντας τη ζήτηση για γλυκό νερό. Ταυτόχρονα, η ενέργεια που απαιτείται για τον καθαρισμό και τη διανομή του νερού ενισχύει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που επιταχύνουν την κλιματική αλλαγή. Και όσο η θερμοκρασία ανεβαίνει, τόσο χειρότερο θα γίνεται το πρόβλημα.
Η εξοικονόμηση νερού δεν έχει να κάνει μόνο με το τι πίνουμε ή πλένουμε. Εκτός από τη δημόσια ύδρευση, μεγάλοι χρήστες είναι η βιομηχανία, η γεωργία και ο τουρισμός. Το μεγαλύτερο όμως ποσοστό – σχεδόν το μισό – καταναλώνεται στην παραγωγή ενέργειας. Στην ΕΕ τα ποσοστά είναι: 44% για παραγωγή ενέργειας, 24% στη γεωργία, 17% στη δημόσια ύδρευση και 15% στη βιομηχανία.
Ο δικτυακός τόπος Water Footprint του Πανεπιστημίου του Twente στην Ολλανδία και του UNESCO-IHE Institute for Water Education περιέχει ορισμένα ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία:

  • Απαιτούνται 15.500 λίτρα νερού για την παραγωγή ενός κιλού βοδινού κρέατος.
  • Απαιτούνται 140 λίτρα νερού για την παραγωγή μιας κούπας καφέ.
  • Απαιτούνται 900 λίτρα νερού για την παραγωγή ενός κιλού καλαμπόκι.
Για να υπολογίσετε το δικό σας προσωπικό ίχνος νερού, μεταβείτε στο δικτυακό τόπο online υπολογιστή και μετρηθείτε.
H Διακυβερνητική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή(ΔΕΚΑ) πρόσφατα έστρεψε την προσοχή της στο νερό, και βρήκε «άφθονα στοιχεία» που αποδεικνύουν ότι οι πηγές γλυκού νερού είναι ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή, «με ευρύτατες συνέπειες για τις ανθρώπινες κοινωνίες και τα οικοσυστήματα».
Το 2007, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε μία Ανακοίνωση με θέμα την ξηρασία, αποκαλύπτοντας ότι:
  • Τα τελευταία 30 χρόνια, οι ξηρασίες έχουν αυξηθεί δραματικά σε αριθμό και ένταση στην ΕΕ.
  • Ο αριθμός των περιοχών και των ανθρώπων που επηρεάζονται από την ξηρασία αυξήθηκε κατά σχεδόν 20% από το 1976 έως το 2006.
  • Μία από τις μεγαλύτερες περιόδους ξηρασίας σημειώθηκε το 2003, επηρεάζοντας πάνω από 100 εκατομμύρια πολίτες και το ένα τρίτο της επικράτειας της ΕΕ.
  • Το κόστος της ζημιάς για την ευρωπαϊκή οικονομία ανήλθε σε τουλάχιστον 8,7 δις €. Το συνολικό κόστος της ξηρασίας τα τελευταία 30 χρόνια ανέρχεται σε 100 δις €.
Ταυτόχρονα, τουλάχιστον το 11% του ευρωπαϊκού πληθυσμού και το 17% του εδάφους της έχουν υποστεί λειψυδρία (έλλειψη υδάτινων πόρων), και η τάση αυτή ενισχύεται όσο επιταχύνεται η κλιματική αλλαγή.
Δεν είναι μόνο η ξηρασία το πρόβλημα, ωστόσο. Οι ισχυρές βροχοπτώσεις και οι πλημμύρες βλάπτουν τα συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης και μολύνουν τα αποθέματα. Η ΔΕΚΑ τονίζει ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως οι καταιγίδες και οι πλημμύρες ενισχύονται σε συχνότητα και ένταση. Ακόμη και μια μικρή αύξηση της θερμοκρασίας προκαλεί περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης, και όσο μεγαλύτερη η αύξηση της θερμοκρασίας, τόσο χειρότερος ο αντίκτυπος. Οι συνέπειες δύσκολα μπορούν να προβλεφθούν.
Υδάτινοι πόροι υπάρχουν στους παγετώνες και τη χιονοκάλυψη, αλλά αυτά λιώνουν. Η κλιματική αλλαγή αυξάνει επίσης την περιεκτικότητα του αέρα σε υδρατμούς, τροποποιώντας τις βροχοπτώσεις. Το ξηρό έδαφος δεν μπορεί να απορροφήσει τη βροχή, πράγμα που οδηγεί σε αυξημένες απώλειες καθώς το γλυκό νερό καταλήγει στη θάλασσα. Οι επιστήμονες ομολογούν ότι το χάσμα γνώσεων αναφορικά με τον ειδικό αντίκτυπο της παγκόσμιας υπερθέρμανσης στους υδάτινους πόρους είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.

Πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τους παγετώνες

Μια μελέτη διάρκειας 40 μηνών που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες στην Αμερική και την Κίνα προειδοποίησε για την επικείμενη οικολογική καταστροφή στο Θιβέτ λόγω της παγκόσμιας υπερθέρμανσης, και συμπέρανε ότι οι περισσότεροι παγετώνες της περιοχής ενδέχεται να έχουν λιώσει ως το 2100. Παρόλο που οι παγετώνες του Θιβέτ λιώνουν εδώ και τέσσερις δεκαετίες, ο ρυθμός φθοράς τους έχει αυξηθεί δραματικά από τις αρχές της δεκαετίας του ’90.
Αρχικά υπήρχε η σκέψη ότι η απορροή από τους παγετώνες που λιώνουν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τις άγονες περιοχές στα βόρεια και τα δυτικά της Κίνας. Αυτή η ελπίδα όμως έχει αποκλειστεί διότι η απορροή από τους παγετώνες εξατμίζεται πολύ πριν φτάσει στους αγρότες της χώρας που πλήττονται από την ξηρασία. Το ανθρώπινο κόστος ενδέχεται να είναι τεράστιο, καθώς 300 εκατομμύρια Κινέζοι ζουν στις περιφέρειες αυτές και εξαρτώνται από το νερό των παγετώνων για τη διαβίωσή τους.
Πηγή: AgenceFrancePresse
   Ωστόσο, μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα. Νέες έρευνες για το Δυναμικό Εξοικονόμησης Νερού της ΕΕ δείχνουν ότι η ποσότητα νερού που χρησιμοποιείται στην Ευρώπη μπορεί να μειωθεί κατά 40% μέσω νέων τεχνολογιών για την εξοικονόμηση νερού στη βιομηχανία και τη βιοτεχνία, με καλύτερες τεχνικές άρδευσης – και αποφεύγοντας τις σπατάλες στο σπίτι. Η έκθεση εκτιμά ότι η προσωπική χρήση νερού μπορεί να μειωθεί κατά σχεδόν 50%, από 150 λίτρα σε 80 λίτρα την ημέρα κατά μέσο όρο.
Ο ανεξάρτητη Ευρωπαϊκός Συνεταιρισμός Νερού ιδρύθηκε το 2006. Με εταίρους οργανισμούς όπως περιβαλλοντικές ΜΚΟ και η Coca-Cola, έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία Aquawareness και αναζητά καινοτόμες λύσεις στις σχετικές προκλήσεις. «Είμαστε η ‘φωνή του νερού’», αναφέρει ο Αντιπρόεδρος Fritz Barth. Τονίζει ότι ο σύγχρονος εξοπλισμός προσφέρει πολλές ευκαιρίες εξοικονόμησης νερού, αλλά ότι είναι θέμα των καταναλωτών να τον χρησιμοποιούν σωστά, οπότε απαιτείται εγκαίρως περισσότερη πληροφόρηση και διαφάνεια. Η δική του οικογένεια, με τέσσερα άτομα, καταναλώνει μόλις 180 λίτρα νερό την ημέρα στο σπίτι της στη Γερμανία. «Συλλέγουμε το νερό της βροχής και το χρησιμοποιούμε στις λεκάνες, για το πότισμα και για το πλύσιμο των ρούχων. Και έτσι εξοικονομούμε και χρήματα.»
Η υιοθέτηση ενός τρόπου σκέψης με επίκεντρο τον «κύκλο ζωής» σε ότι αφορά τα προϊόντα που αγοράζουμε σημαίνει να γνωρίζουμε τη συνολική ποσότητα νερού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή, χρήση και διάθεσή τους. Τον Ιούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε σχέδια για την επέκταση της νομοθεσίας «οικολογικού σχεδιασμού» ώστε να περιλαμβάνει τον εξοπλισμό παροχής νερού, π.χ. βρύσες και ντουζιέρες, ενθαρρύνοντας έτσι τους κατασκευαστές να αναπτύσσουν νέες τεχνικές για την εξοικονόμηση νερού και ενέργειας. 
Το νερό έχει ζωτική σημασία για τη ζωή, κι όμως, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών περίπου 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό, 2,4 δισεκατομμύρια δε διαθέτουν επαρκή συστήματα αποχέτευσης, και 2,2 εκατομμύρια πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες που σχετίζονται με την ανεπαρκή ύδρευση. Το 2002, η Ευρώπη παρουσίασε την Πρωτοβουλία Νερού της ΕΕ (EUWI), προκειμένου να επιτευχθεί ο Αναπτυξιακός Στόχος της Χιλιετίας του ΟΗΕ, δηλαδή να μειωθεί στο μισό ο αριθμός των ανθρώπων στον κόσμο χωρίς ασφαλή παροχή νερού. Το νερό είναι ένας παγκόσμιος πόρος, και είναι καιρός να μοιραστεί δίκαια.
Σύμφωνα με την Καθηγήτρια Sarah Slaughter του Massachusetts Institute of Technology (MIT), εάν δεν βρούμε καινοτόμους τρόπους σωστής εκμετάλλευσης του νερού, αυτό θα γίνει «το επόμενο πετρέλαιο». Η διαφορά είναι ότι ενώ οι πολίτες δε χρειάζεται να οδηγούν για να επιβιώσουν, σίγουρα χρειάζεται να πίνουν νερό. Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε πλέον την πραγματική αξία των υδάτινων πόρων μας.
 Από χώρα σε χώρα
Το ίχνος νερού ενός έθνους δείχνει το συνολικό όγκο νερού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή των αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνουν οι κάτοικοι αυτού του έθνους. Εφόσον τα αγαθά που καταναλώνονται εντός της χώρας δεν παράγονται όλα σε αυτήν, το ίχνος νερού λαμβάνει υπόψη τόσο τους εγχώριους υδάτινους πόρους όσο και τη χρήση νερού εκτός των συνόρων.
  • Δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι στην Ευρώπη, οι θερμότερες χώρες του νότου έχουν μεγαλύτερο ίχνος νερού κατά κεφαλήν από ότι στον πιο ψυχρό βορρά, διότι στον αριθμό περιλαμβάνεται η άρδευση και η γεωργία εκτός από τη βιομηχανία. Πρώτη στον κατάλογο είναι η Ελλάδα, που καταναλώνει 2.389 m3 νερού ανά άτομο ανά έτος. Η Λετονία καταναλώνει μόλις 684 m3 ανά άτομο ανά έτος.
  • Εάν όμως αποκλείσουμε τη βιομηχανία και τη γεωργία, η Σουηδία είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη κατανάλωση (121 m3 ανά άτομο ανά έτος), ενώ η Ολλανδία καταναλώνει το λιγότερο (28 m3 ανά άτομο ανά έτος).
  • Το ίχνος νερού της Κίνας είναι περίπου 700 m3 ανά άτομο ανά έτος, αλλά μόλις το 7% του κινεζικού ίχνους νερού βρίσκεται εκτός Κίνας.
  • Στην Ιαπωνία αντίθετα, με ίχνος 1.150 m3 ανά άτομο ανά έτος, περίπου το 65% του συνολικού ίχνους νερού βρίσκεται εκτός των συνόρων της χώρας.
  • Το ίχνος νερού των ΗΠΑ είναι 2.500 m3 ανά άτομο ανά έτος.

Τι μπορείτε να κάνετε;

Εξοικονομήστε νερό στο σπίτι σας:
  • Το ένα τρίτο του νερού που χρησιμοποιούμε στο σπίτι το καταναλώνει η τουαλέτα! Προσπαθήστε να τραβάτε το καζανάκι λιγότερο, χρησιμοποιείτε το οικονομικό καζανάκι όταν μπορείτε, και μειώστε τη χωρητικότητά του.
  • Μαζεύετε το νερό της βροχής και χρησιμοποιείτε το για πότισμα ή για πλύσιμο του αυτοκινήτου. Έτσι μπορείτε να εξοικονομήσετε έως και 50% της οικιακής κατανάλωσης.
  • Κάνετε ντους αντί για μπάνιο στη μπανιέρα, και μειώστε το χρόνο που περνάτε κάτω από τη ντουζιέρα.
  • Μην αφήνετε τη βρύση να τρέχει όταν πλένετε τα δόντια σας ή τα πιάτα.
  • Οι βρύσες τύπου «ντους» στο νιπτήρα εξοικονομούν περίπου το 80% του νερού.
  • Όταν βράζετε νερό, βράστε μόνο την ποσότητα που χρειάζεστε – μη γεμίζετε το βραστήρα κάθε φορά.
  • Ελέγξτε τις βρύσες και τους σωλήνες σας για διαρροές.
  • Όταν τα ρούχα δεν είναι πολύ βρώμικα, χρησιμοποιήστε τον οικονομικό κύκλο στο πλυντήριο.
  • Συλλέξτε νερό από νιπτήρες και μπανιέρες για ανακύκλωση, και μπορεί να εξοικονομήσετε έως και 18.000 λίτρα νερού το χρόνο.
  • Εάν ζείτε σε ξηρή χώρα, επιλέξτε φυτά κήπου ανάλογα με το κλίμα, που χρειάζονται λιγότερο πότισμα.
Κάνετε συνετές επιλογές όταν ψωνίζετε:
  • Επιλέγετε προϊόντα με οικολογική σήμανση, τα οποία έχουν εγγυημένα μικρότερο αντίκτυπο στο περιβάλλον.
  • Προσαρμόστε τη διατροφή σας ώστε να αποφεύγετε τρόφιμα που απαιτούν πολύ νερό και ενέργεια για την παραγωγή ή τη μεταφορά τους, όπως το κρέας και τα έτοιμα γεύματα.
  • Χρησιμοποιείτε με σύνεση το εμφιαλωμένο νερό: στην Ευρώπη το νερό της βρύσης είναι πόσιμο, ενώ μπορείτε να το καθαρίσετε περαιτέρω με κάποιο φίλτρο. Το εμφιαλωμένο νερό απαιτεί ενέργεια για την παραγωγή, την πώληση και την ανακύκλωση των πλαστικών φιαλών.
Στις διακοπές:
  • Επιλέξτε ξενοδοχεία και προορισμούς που εφαρμόζουν περιβαλλοντικά κριτήρια (περιορισμός της κατανάλωσης νερού και ενέργειας και μείωση των απορριμμάτων).
  • Χρησιμοποιήστε περισσότερες από μία φορές τις πετσέτες και τα σεντόνια των ξενοδοχείων για οικονομία νερού.

Top