Το μήνυμα του νερού στη γιορτή του Κλήδονα
Παραμονή του Αϊ Γιαννιού του κλήδονα (24 Ιουνίου) , ανύπαντρες κοπέλες μαζεύονταν στην πλατεία της Κατάκαλης Γρεβενών και αναθέτανε σε μια αειθαλή κοπέλα (που ζούνε και οι δύο γονείς της) να φέρει από την κοντινή πηγή ,τηρώντας απόλυτη σιωπή ,το αμίλητο νερό στο χώρο όπου τελούνταν ο κλήδονας .
Το νερό τραγουδώντας το αδειάζανε σε πήλινο δοχείο ,στολισμένο με πολύχρωμα λουλούδια του Αϊ Γιαννιού .Εκεί κάθε κοπέλα έριχνε ένα προσωπικό αντικείμενο όπως δακτυλίδι ή σκουλαρίκια ,το λεγόμενο ριζικάρι (σαν τις θρίες νύμφες ) .Στη συνέχεια το δοχείο σκεπαζόταν με ένα κόκκινο ύφασμα το οποίο δένανε γερά με κορδέλα και το «κλειδώνανε » Αφού το τραγουδούσανε: «αν κοκκινίσει για παντρειά….αν πρασινίσει για κακό…» Ύστερα τοποθετούσαν το πήλινο δοχείο στην ύπαιθρο μέσα στα χωράφια ,στη δροσιά και στο φώς των άστρων, για να «ξαστριστεί». Οι κοπέλες με τραγούδια επέστρεφαν στο σπίτι τους .
Τη νύχτα αυτή θα ερχότανε στα όνειρά τους η αληθινή αγάπη (προσωποποιημένη).
Τη νύχτα αυτή θα ερχότανε στα όνειρά τους η αληθινή αγάπη (προσωποποιημένη).
Οι κοπέλες της επαρχίας έψαχναν στα νερά των πηγαδιών να βρούνε την τύχη τους , κρύβανε καλά το αμίλητο νερό αλλά και τα όνειρά τους καλά
« κλειδωμένα» , να μην τα δει το φώς της μέρας !
« κλειδωμένα» , να μην τα δει το φώς της μέρας !
Ανήμερα του Αϊ Γιαννιού πριν βγει ο ήλιος κι εξαφανιστεί η μαγική επιρροή των άστρων ,η υδροφόρος κοπελιά έφερνε στην πλατεία της Κατάκαλης το πήλινο δοχείο με το νερό .
Συναθροίζονταν όλοι οι καλεσμένοι τραγουδώντας κι , έχοντας τον ρόλο μαρτύρων ως σε μαντική διαδικασία . Καθισμένη στο κέντρο της συντροφιάς ,η κάθε κοπέλα
ανέσυρε από το δοχείο ένα ριζικό (ριζικάρι ) που θεωρούνταν ότι προμήνυε το μέλλον της .Το σούρουπο η κοπέλα ,πίνοντας αμίλητο νερό ,στέκονταν στο παραθύρι , μέχρι ν ακούσει ένα αντρικό όνομα ! Συμβιβασμένες με τη μοίρα τους ,πίστευαν ότι αυτός θα ήταν ο καλότυχος –αγαπημένος που θα παντρευότανε ,σε κύκλο ζωής ,αυτός θα ήτανε ο νέος τω ονείρων που γεννάνε μόνο οι συμπτώσεις και η μαγεία του τυχαίου!
Για το φυτό του Αϊ Γιάννη (Hypericum perforatum) ή σπαθόχορτο http://www.sheblogs.eu/2009/06/28/spathoxorto/
τον Μεσαίωνα που οι προλήψεις ήταν δυνατές πίστευαν ότι αν μια κόρη έβαζε λουλούδια του φυτού κάτω από το μαξιλάρι της , θα παντρευότανε τον άντρα που είχε στο μυαλό της εκείνο το καλοκαίρι . Στη δοξασία αυτή στηριζότανε το έθιμο του κλήδονα .
Από την ανάπτυξη του φυτού ο κόσμος έκρινε πως θα ήταν το μέλλον του ,τυχερό ή άτυχο ή ότι θα μπορούσε να επηρεάσει την ανθρώπινη θέληση .
Από την ανάπτυξη του φυτού ο κόσμος έκρινε πως θα ήταν το μέλλον του ,τυχερό ή άτυχο ή ότι θα μπορούσε να επηρεάσει την ανθρώπινη θέληση .
Στοιχείο της φύσης το νερό και τα βότανα δεν ξέφυγαν κι αυτά από την θεοποίηση που έκαναν οι Αρχαίοι με την δύναμη που τους ξεπερνούσε . Στο νερό άρχισε η ζωή, διαμέσου του νερού το πέρασμα στην άλλη όχθη .Το νερό προστατεύεται από θεότητες θηλυκές τις νύμφες κι η σχέση του με τη γη βρίσκει γονιμοποιό έκφραση στη βλάστηση. Οι σχέσεις της ζωής του νερού συνδέονται με σχέσεις φόβου ,επιθυμίας και εξαγνισμού . Η αρχέγονη δύναμή του είναι αυτή που μεταμορφώνει την φυτική ύλη σε ζωή.
Χρειάζεται κόπος και χρόνος για να μελετήσει κάποιος την μυστική δύναμη του νερού. Η επίδραση που είχε το νερό στη φύση ,η σχέση του με την ανάπτυξη και τη βλάστηση ,έκανε τις Νύμφες να θεωρούνται η γονιμοποιός δύναμη που προστάτευε τη νιότη. Νύμφες με δυνάμεις μυστικές και μαντικές προστατεύουν ότι αγαπούν ,βρίσκονται εκεί ,όπου αναβλύζουν πηγές και υπάρχει νερό κι έχουν ονόματα πολλά
Ναϊάδες νύμφες : όταν κάθονται σε βράχους ,βραχοανάβρυστες κοντά σε πηγές ,περιμένοντας δακρυσμένες την ετυμηγορία .
Νηρηϊδες : κοντά στο θαλασσινό νερό .πνεύματα της θάλασσας.
Υδριάδες ή λιμνακίδες νύμφες : Κοντά σε λίμνες ακροβατούν .
Αμαδρυάδες ή δρυάδες νύμφες : όταν αιωρούνται ανάμεσα στα δένδρα .
Μελίες νύμφες : Όταν προστατεύουν τη φλαμουριά (μελία )
Δαναϊδες νύμφες : όταν εμφανίζονται κρατώντας υδρίες ,περπατώντας κοντά σε ποτάμι ,μεταφέροντας νερό. Όσοι μεταφέρουν νερό ανώφελα είναι Δαναϊδες .
Θρίες ή θυϊάδες νύμφες : Νύμφες με μαντικές ικανότητες .νύμφες των Δελφών.
Ορεισύχναστες νύμφες : κατοικούν σε δασωμένα βουνά δασόβιες .
Όταν ξηραίνεται η φύση τότε και των νυμφών οι ψυχές του ήλιου το φώς αφήνουν .
Εξαφανίζονται μόλις στερέψουν τα νερά .
Ναϊάδες νύμφες : όταν κάθονται σε βράχους ,βραχοανάβρυστες κοντά σε πηγές ,περιμένοντας δακρυσμένες την ετυμηγορία .
Νηρηϊδες : κοντά στο θαλασσινό νερό .πνεύματα της θάλασσας.
Υδριάδες ή λιμνακίδες νύμφες : Κοντά σε λίμνες ακροβατούν .
Αμαδρυάδες ή δρυάδες νύμφες : όταν αιωρούνται ανάμεσα στα δένδρα .
Μελίες νύμφες : Όταν προστατεύουν τη φλαμουριά (μελία )
Δαναϊδες νύμφες : όταν εμφανίζονται κρατώντας υδρίες ,περπατώντας κοντά σε ποτάμι ,μεταφέροντας νερό. Όσοι μεταφέρουν νερό ανώφελα είναι Δαναϊδες .
Θρίες ή θυϊάδες νύμφες : Νύμφες με μαντικές ικανότητες .νύμφες των Δελφών.
Ορεισύχναστες νύμφες : κατοικούν σε δασωμένα βουνά δασόβιες .
Όταν ξηραίνεται η φύση τότε και των νυμφών οι ψυχές του ήλιου το φώς αφήνουν .
Εξαφανίζονται μόλις στερέψουν τα νερά .
Άλλοτε μπρος στο διάφανο νερό με τις ανταύγειες αρχίζει η ονειροπόληση.
Ο μύθος για τον Νάρκισσο λέει ότι ήταν νέος με σπάνια ομορφιά και τον είχανε ερωτευθεί οι νύμφες (κατώτερες θεότητες που προστάτευαν το νερό ,το δάσος ,τα φυτά ) Εκείνος τις αγνοούσε και (αυτό) θαύμαζε μόνο το καθρέφτισμα του στο νερό .Οι θεοί αποφάσισαν να τιμωρήσουν την λατρεία της εικόνας .Σκύβοντας ο Νάρκισσος να δει στο νερό σαν καθρέπτη πνίγηκε ή πνίγηκε στην προσπάθειά του να προσεγγίσει το είδωλό του στον καθρέπτη ή αυτοκτόνησε μη αντέχοντας τη γνώση του ατελέσφορου πάθους του .
Ο μύθος για τον Νάρκισσο λέει ότι ήταν νέος με σπάνια ομορφιά και τον είχανε ερωτευθεί οι νύμφες (κατώτερες θεότητες που προστάτευαν το νερό ,το δάσος ,τα φυτά ) Εκείνος τις αγνοούσε και (αυτό) θαύμαζε μόνο το καθρέφτισμα του στο νερό .Οι θεοί αποφάσισαν να τιμωρήσουν την λατρεία της εικόνας .Σκύβοντας ο Νάρκισσος να δει στο νερό σαν καθρέπτη πνίγηκε ή πνίγηκε στην προσπάθειά του να προσεγγίσει το είδωλό του στον καθρέπτη ή αυτοκτόνησε μη αντέχοντας τη γνώση του ατελέσφορου πάθους του .
Άλλη παραλλαγή του μύθου λέει ότι αγάπησε την όμοια αδελφή του και όταν αυτή πέθανε ,απέμεινε να κοιτάζει στα νερά την εικόνα που έμοιαζε μ εκείνη της αδελφής (ψυχής )του .Ο θάνατος τον βρήκε κοντά στην πηγή ή από νοσταλγία ή από σαγήνη ή από τη σαγήνη της νοσταλγίας του .
Στη θέση του απέμεινε να μας τον θυμίζει ένα ευωδιαστό λουλούδι .Ένα μοναχικό φυτό που γέρνει την ομορφιά του πάνω στον καθρέφτη του νερού για να πλησιάσει την εικόνα του εαυτού του .
Παγιδευμένοι σε μια ναρκισσιστική σχέση με τον εαυτό μας, το νερό μας στέλνει ένα μήνυμα : Οι άνθρωποι αγαπούν ότι τους μοιάζει και μόνο η ήρεμη σκέψη μας επαναφέρει αυτό το είδωλο όπως η ηρεμία του νερού επαναφέρει την απεικόνιση μας .
Στη θέση του απέμεινε να μας τον θυμίζει ένα ευωδιαστό λουλούδι .Ένα μοναχικό φυτό που γέρνει την ομορφιά του πάνω στον καθρέφτη του νερού για να πλησιάσει την εικόνα του εαυτού του .
Παγιδευμένοι σε μια ναρκισσιστική σχέση με τον εαυτό μας, το νερό μας στέλνει ένα μήνυμα : Οι άνθρωποι αγαπούν ότι τους μοιάζει και μόνο η ήρεμη σκέψη μας επαναφέρει αυτό το είδωλο όπως η ηρεμία του νερού επαναφέρει την απεικόνιση μας .
Ν΄ αλλάξει το κλίμα τώρα !
Χτες βράδυ ήρθαν στο όνειρό μου κάτι νύμφες δακρυσμένες . Ντυμένες με πέπλα αέρινα ,ιριδίζοντα και θλιμμένες για την τύχη των νερών της λίμνης Κατάκαλης !. Υπάρξεις φτιαγμένες από σχέσεις νοσταλγίας και επιθυμίας που αφήσανε τα πέπλα τους κι έσκυψαν στην αναβλύζουσα πηγή να δροσιστούν .
Με μοναδική μου πραγματικότητα τα ένστικτα και τις επιθυμίες δίπλα στο νου και στην ψυχή , τόλμησα κι έκλεψα το πέπλο της μίας της νηρηϊδας νύμφης ! Της πιο καλόψυχης , ορθόστηθης και καλλίκωμης νύμφης !
Ψυχή! Τι λέξη κι αυτή ! φορτωμένη με χιλιάδες μπιχλιμπίδια της δεισιδαιμονίας! . Όσο κι αν προσπάθησα δεν μπόρεσα ποτέ να την καταλάβω αληθινά, αυτή τη νεοπλατωνική κατασκευή, για την οποία έπρεπε να τιμωρείται το σώμα προκειμένου να εξαγνιστεί ηθικά η ψυχή !
Χτες βράδυ ήρθαν στο όνειρό μου κάτι νύμφες δακρυσμένες . Ντυμένες με πέπλα αέρινα ,ιριδίζοντα και θλιμμένες για την τύχη των νερών της λίμνης Κατάκαλης !. Υπάρξεις φτιαγμένες από σχέσεις νοσταλγίας και επιθυμίας που αφήσανε τα πέπλα τους κι έσκυψαν στην αναβλύζουσα πηγή να δροσιστούν .
Με μοναδική μου πραγματικότητα τα ένστικτα και τις επιθυμίες δίπλα στο νου και στην ψυχή , τόλμησα κι έκλεψα το πέπλο της μίας της νηρηϊδας νύμφης ! Της πιο καλόψυχης , ορθόστηθης και καλλίκωμης νύμφης !
Ψυχή! Τι λέξη κι αυτή ! φορτωμένη με χιλιάδες μπιχλιμπίδια της δεισιδαιμονίας! . Όσο κι αν προσπάθησα δεν μπόρεσα ποτέ να την καταλάβω αληθινά, αυτή τη νεοπλατωνική κατασκευή, για την οποία έπρεπε να τιμωρείται το σώμα προκειμένου να εξαγνιστεί ηθικά η ψυχή !
-Δώσε μου πίσω το πέπλο, με παρακάλαγε μια τρεμάμενη φωνή στο σκοτάδι.
-Έχε μου εμπιστοσύνη της είπα .
-Δώσε μου πίσω το πέπλο και μέχρι το πρωί θα έχεις ότι επιθυμείς .!μόνο δώσε μου το πέπλο ,είναι σαν να μου πήρες την ψυχή , την ηθική μου!
-Έχε μου εμπιστοσύνη της είπα .
-Δώσε μου πίσω το πέπλο και μέχρι το πρωί θα έχεις ότι επιθυμείς .!μόνο δώσε μου το πέπλο ,είναι σαν να μου πήρες την ψυχή , την ηθική μου!
Μπορείς να τον μεταμορφώσεις τον έρωτα να τον κακομεταχειριστείς ,να τον αγνοήσεις ,όμως ποτέ δεν θα καταφέρεις να τον ξεριζώσεις από μέσα σου. Η πείρα με έχει διδάξει ότι έχουν δίκιο οι ποιητές : Ο έρωτας είναι αιώνιος .
Χαμηλώνοντας οι τόνοι επέστρεψα το πέπλο στην θεότητα , με μια αληθινή συγκίνηση ,σαν απόδειξη μιας κίνησης που γεννήθηκε από την οικολογική ευαισθησία για την λίμνη , την σεμνότητα και το κυριότερο –από την αγάπη!
Με υγρή κρυστάλλινη φωνή φεύγοντας μου μίλησε πριν χαθεί προς το φαράγγι της Χράπας : «Το αληθινό πάθος δεν τυφλώνει» .
Όχι! το πάθος είναι πνευματική υγεία της ψυχής και όταν αγαπάς κάτι αληθινά , το βιώνεις με τις πέντε αισθήσεις ,αλλά μόνο με την ψυχή μπορείς να το ονειρευτείς…
Κι όταν έρχεται η αγάπη την νοιώθεις ως την μόνη πραγματικότητα που βιώνεις .
Με υγρή κρυστάλλινη φωνή φεύγοντας μου μίλησε πριν χαθεί προς το φαράγγι της Χράπας : «Το αληθινό πάθος δεν τυφλώνει» .
Όχι! το πάθος είναι πνευματική υγεία της ψυχής και όταν αγαπάς κάτι αληθινά , το βιώνεις με τις πέντε αισθήσεις ,αλλά μόνο με την ψυχή μπορείς να το ονειρευτείς…
Κι όταν έρχεται η αγάπη την νοιώθεις ως την μόνη πραγματικότητα που βιώνεις .
Έμεινα ώρες σκυμμένος εκεί στην λίμνη της Κατάκαλης αναζητώντας σαν τον νάρκισσο το πρόσωπό μου στο καθρέφτισμα της Νύμφης που έφερναν τα ήρεμα νερά της πηγής και η ομορφιά του αγροτικού τοπίου.
Αν κάποτε βρεθείτε δίπλα στην Λίμνη της Κατάκαλης κι ονειρευτείτε Νύμφες είναι επειδή οι Νύμφες κατοικούν εκεί, στα όνειρα και μένουν εκεί ….στην οικολογική και μπιχλιμπιδιάρα ψυχή μας . Τις νύχτες του Κλήδονα θα έρχονται να δηλώνουν πάντα –ως μεταφυσικές παρουσίες – την αγάπη τους και την προστασία, σε όσους νοιάζονται για την βλάστηση τα νερά και τον αγέρα ,ως πολύτιμα στοιχεία της μάνας Γης .
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδω:
Το μήνυμα του νερού
Πηγή :
1. Καταγραφή στοιχείων για τον Κλήδονα από Παπακωνσταντίνου Πολυξένη και Τριμήτζιου Παναγιώτα -Κατάκαλη Γρεβενών Ιούνιος 2001. Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 1ο ΔΣ Γρεβενών .
2. Σχέσεις Νερού . Ριζοπούλου Σοφία . Επίκουρος Καθηγήτρια, Τομέας Βοτανικής ,Τμήμα Βιολογίας ΕΚΠΑ. Εκδόσεις Δίαυλος 2006.
3. Η ελληνική χλωρίδα στο μύθο στην τέχνη στη λογοτεχνία ,Έλμουτ Μπάουμαν. Έκδοση Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσεως .1999
Το μήνυμα του νερού
Πηγή :
1. Καταγραφή στοιχείων για τον Κλήδονα από Παπακωνσταντίνου Πολυξένη και Τριμήτζιου Παναγιώτα -Κατάκαλη Γρεβενών Ιούνιος 2001. Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 1ο ΔΣ Γρεβενών .
2. Σχέσεις Νερού . Ριζοπούλου Σοφία . Επίκουρος Καθηγήτρια, Τομέας Βοτανικής ,Τμήμα Βιολογίας ΕΚΠΑ. Εκδόσεις Δίαυλος 2006.
3. Η ελληνική χλωρίδα στο μύθο στην τέχνη στη λογοτεχνία ,Έλμουτ Μπάουμαν. Έκδοση Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσεως .1999
Για την αντιγραφή
Γρηγόρης θ. Μαλτέζος
_______________________________________________________
- Δίκτυο Κ.Α.Π.Α (Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Περιφερειακής Ανάπτυξης) - www.diktio-kapa.dos.gr
-
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
